Kolejne wyzwania planistyczne – o koncepcji układu drogowego w rejonie linii kolejowej i stacji Buk

Otwarty we wrześniu ubiegłego roku zintegrowany węzeł przesiadkowy w Buku, przyjęty z uznaniem przez mieszkańców i pasażerów, stał się wizytówką systemowego rozwoju zintegrowanych środków transportu w naszej gminie skupionych wokół sieci kolei metropolitalnej jako kluczowego układu komunikacji w miejskim obszarze funkcjonalnym Poznania. Prace zrealizowane przez bukowski magistrat wokół węzła były jednocześnie punktem wyjścia do dalszych analiz i działań w zakresie rozwoju systemu komunikacyjnego. Zintegrowany węzeł przesiadkowy w swoim założeniu miał stanowić miejsce wiążące różne środki transportu indywidualnego i zbiorowego. Tym samym dzień końca realizacji tej kluczowej węzłowej inwestycji transportowej był jednocześnie początkiem projektowania nowych zamierzeń drogowych, które mają być wzajemnie ze sobą powiązane, tworząc spójny system drogowo-kolejowy.

Powstanie węzła byłoby znacznie utrudnione, gdyby nie uzyskane na ten cel dofinansowanie zewnętrzne z funduszy europejskich w postaci Wielkopolskiego Regionalnego Programu  Operacyjnego na lata 2014-2020. Na rzecz realizacji inwestycji w ramach projektu partnerskiego Miasta i Gminy Buk i Powiatu Poznańskiego uzyskano dofinansowanie w wysokości ponad 9,5 mln zł, przy czym dofinansowanie dla budowy samego węzła wyniosło ponad 5,8 mln zł, zaś pozostała kwota stanowiła dofinansowanie dla powiązanej z węzłem ścieżki rowerowej przy drodze powiatowej Buk-Szewce. Wsparcie uzyskane zostało w ramach mechanizmów finansowych zintegrowanych inwestycji terytorialnych w miejskim obszarze funkcjonalnym Poznania. Przy pomocy tego instrumentu partnerstwa jednostki samorządu terytorialnego miast i obszarów powiązanych z nimi funkcjonalnie mogą realizować wspólne cele oraz wyjść poza sztywne granice administracyjne samorządów.

Podstawowym dokumentem, w oparciu o który udzielane jest wsparcie, jest obowiązująca ze zmianami strategia ZIT, której pierwsza wersja została uchwalona w 2015 r. W chwili obecnej trwają prace nad opracowaniem koncepcji projektu strategicznego dla aktualizowanej strategii pn. Zrównoważona mobilność miejska w Metropolii Poznań. Projekt ten ma być realizowany w związku z nową perspektywą finansową UE na lata 2021-2027, zaś głównym zadaniem w ramach projektu będzie rozbudowa infrastruktury transportowej, której głównym celem jest poprawa powiązań przestrzennych oraz wzmocnienie stopnia integracji różnych systemów tworzących transport zbiorowy. W ramach tego projektu strategicznego ZIT dla wskazanej perspektywy przewiduje się w szczególności rozbudowę istniejących zintegrowanych węzłów przesiadkowych na rzecz poprawy ich funkcjonalności i dostępności. Na realizację projektu strategicznego przeznaczona została kwota 58,8 mln euro.

Powyższe działania realizowane przez Metropolię Poznań jako instytucji pośredniczącej zbiegły się w czasie z opracowywaną przez PKP PLK S.A. dokumentacją przedprojektową dla projektu: Prace na linii kolejowej nr 3 (E20) na odcinku Poznań Główny – Kunowice (granica państwa), opracowanie SW w ramach projektu pn. Prace przygotowawcze dla wybranych projektów. Projekt dotyczyć ma infrastruktury kolejowej na odcinku Poznań Górczyn – Kunowice. Dokumentacja projektowa opracowywana przez stronę kolejową ma na celu w szczególności: dostosowanie układu do prędkości maksymalnej równej 200 km/h dla pociągów pasażerskich, przebudowę układów torowych na stacjach i przystankach, budowę dodatkowych torów na odcinku Poznań Główny – Opalenica, budowę bezkolizyjnych połączeń linii kolejowych oraz torów, dostosowanie infrastruktury technicznej linii do prognozowanych wielkości przewozów pasażerskich i towarowych, wyposażenie przejazdów kolejowo-drogowych w nowoczesne urządzenia zabezpieczenia ruchu oraz szczególnie istotne dla mieszkańców naszej gminy budowy skrzyżowań dwupoziomowych w miejscu skrzyżowań jednopoziomowych, likwidując lokalne bariery komunikacyjne oraz prace dostosowujące przejścia podziemne do potrzeb osób niepełnosprawnych.

W związku z opracowywaną dokumentacją już w początkowej fazie jej tworzenia przekazane zostały postulaty i oczekiwania gminy Buk co do rozwiązań istotnych z punktu widzenia lokalnej społeczności, w szczególności w zakresie: dostępności infrastruktury kolejowej (pasażerskiej) dla osób niepełnosprawnych, zwiększenia przepustowości wszystkich przejazdów kolejowych, realizacji bezkolizyjnych skrzyżowań linii kolejowych z siecią drogową, zapewnienia dostępu do peronów od strony południowej. Można więc stwierdzić, iż istotne dla gminy postulaty są jednocześnie zbieżne z intencjami strony kolejowej, co pozwala sądzić, iż wszystkie problemy, z jakimi borykają się nasi mieszkańcy, zostały skutecznie zdiagnozowane i będą docelowo eliminowane.

W tym miejscu należy podkreślić, iż z inicjatywy burmistrza Miasta i Gminy Buk Pawła Adama już we wrześniu 2021 roku odbyło się bardzo istotne spotkanie konsultacyjne i uzgadniające dotychczasowe prace przedprojektowe w zakresie układu komunikacyjnego w rejonie linii kolejowej i węzła przesiadkowego z udziałem dyrekcji poznańskich oddziałów PKP PLK S.A. oraz PKP S.A., projektantów z firmy inżynieryjno-doradczych BBF oraz biura projektowego E-R-G Polska, przedstawicieli Metropoli Poznań, prezesa ZGK, kierownictwa urzędu Miasta i Gminy Buk, a także gminnych radnych. Dzięki podjętej pracy studialnej oraz wymianie uwag udało się dokonać stosownych korekt tworzonych niezależnie dokumentów, w efekcie czego opracowywana jest  obecnie spójna i zintegrowania dokumentacja, pozwalająca na właściwe uchwycenie kwestii istotnych dla poszczególnych podmiotów, w celu uzyskania w przyszłości optymalnych efektów wpływających na rozwój gminy jak i niwelujących bariery komunikacyjne, co jest szczególnie istotne dla naszych mieszkańców. Spotkanie to było krokiem milowym w celu uzyskania zbieżnej dokumentacji. Należy jedocześnie podkreślić szereg innych indywidulanych konsultacji, których inicjatorem był burmistrz Miasta i Gminy Buk, a w szczególności spotkań z wicemarszałkiem Województwa Wielkopolskiego Wojciechem Jankowiakiem, wicestarostą poznańskim Tomaszem Łubińskim, dyrektorem Wielkopolskiego Zarządu Dróg Wojewódzkich w Poznaniu Pawłem Katarzyńskim, dyrektorami poszczególnych podmiotów PKP oraz przedstawicielami biur  projektowych.

W obecnej kadencji zostały także za inicjowane prace nad uruchomieniem komunikacji gminnej, której kluczowym punktem ma być zintegrowany węzeł przesiadkowy przy stacji kolejowej w Buku. Zaprojektowane linie komunikacji mają integrować przestrzennie położone w dalszej odległości tereny gminy, umożliwiając mieszkańcom dotarcie do infrastruktury kolejowej i przemieszczanie się przede wszystkim w kierunku Poznania. W celu dostosowania potrzeb i celów istotnych z punktu widzenia rozwoju gminy, wychodząc naprzeciw perspektywom finansowym funduszy europejskich, pracom projektowym PKP oraz założeniom dla komunikacji gminnej, podjęte zostały już w minionym roku prace projektowe mające na celu uwzględnienie wszystkich podnoszonych zagadnień poprzez dostosowanie istniejącego układu drogowego do wymogów wynikających z powyższych uwarunkowań. Tym samym na zlecenie Miasta i Gminy Buk opracowana została koncepcja przedprojektowa pn. Układ komunikacyjny w rejonie linii kolejowej E20 w Buku. Projekt zakłada budowę sieci dróg skupionych wokół stacji kolejowej Buk i istniejącego węzła przesiadkowego, który stosownie do założeń koncepcji ZIT pod­legać ma rozbudowie w kierunku połu­dniowym od linii kolejowej. Tym samym w opracowaniu przyjęto proponowany układ komunikacyjny w nawiązaniu do stanu istniejącego, przy uwzględnieniu perspektywy układu proponowanego w dokumentacji przedprojektowej PKP. Ponadto zgodnie z koncepcją kluczowym punktem projektu ma być położony po południowej stronie linii kolejowej – w są­siedztwie istniejących peronów – parking dla samochodów osobowych z miejscami postoju rowerów wraz z założoną lokali­zacją przystanków autobusowych obsłu­gujących przewidzianą do uruchomienia komunikację gminną, a także z dojściami do peronów. Do parkingu prowadzić ma sieć dróg, które co do zasady będą na­wiązywać do szkieletu istniejących dróg wewnętrznych stanowiących w głównej mierze własność gminy Buk.

Dojście na przystanki z peronów lub przez teren kolejowy ma się odbywać przy uwzględnieniu rozbudowy przejścia pod torami – wydłużeniem w kierunku po­łudniowym. Rozbudowa związana jest z bezkolizyjnym przejściem pod zewnętrz­nym torem głównym dodatkowym. W celu korzystania przez osoby o ograniczonej możliwości poruszania się przewidziano budowę dwóch wind, które usytuowane zostaną po przeciwnej stronie względem schodów. Całość zamierzenia ma objąć re­alizację pełnej infrastruktury towarzyszą­cej w postaci sieci kanalizacji deszczowej, oświetlenia drogowego oraz wszystkich innych elementów niezbędnych do prawi­dłowego funkcjonowania układu.

Koncepcja swoim zakresem wychodzi poza kwestie związane z tematyką dróg gminnych, obejmując kluczowe elementy wstępnego założenia projektowego PKP, w szczególności w postaci przewidzianej rezerwy terenów kolejowych (na rzecz trzeciego toru) oraz orientacyjnego po­łożenia wiaduktów kolejowych, które według założeń strony kolejowej mają stanowić docelowy sposób rozwiązania  problematycznej kwestii przejazdów ko­lejowych. Ponadto w szerszej perspekty­wie układ komunikacyjny zaproponowany w koncepcji wiąże się z obecnymi drogami wyższych kategorii, tworząc funkcjonalny i pożądany przez użytkowników transpor­tu indywidualnego i zbiorowego spójny system drogowo-kolejowy.

W celu uruchomienia formalnej ścieżki projektowej już wkrótce przewiduje się przedłożenie Radzie Miasta i Gminy Buk do uchwalenia projektu uchwały w spra­wie sporządzenia miejscowego planu za­gospodarowania przestrzennego terenów położonych na południe od linii kolejowej E20. Opracowanie planu miejscowego pozwoli na pożądane zagospodarowanie terenu, tworząc formalno-prawne ramy dla dalszych prac projektowo-wykonaw­czych do podlegającego rozbudowie wę­zła przesiadkowego wraz z siecią dróg wraz z uwarunkowaniami wynikający­mi z planów PKP oraz siatki komunikacji gminnej. Uzupełnieniem powyższych prac projektowych mają być w niezbędnym zakresie opracowywane inne dokumen­tacje techniczne, w tym realizowane m.in. przez stronę kolejową.

Uwidocznieniem konkretnych już re­alizowanych kroków w zakresie rozwoju systemu komunikacyjnego jest także za­bezpieczenie podczas marcowej sesji Rady Miasta i Gminy Buk kwoty w wysokości 260 tys. złotych z jej przeznaczeniem na opracowanie stosownej dokumentacji pro­jektowej, w szczególności w kontekście wskazanych na wstępie dofinansowań z funduszy UE i zasad ich rozdzielania w ramach projektów i strategii ZIT.

Nie ulega wątpliwości, iż uchwycenie we właściwych relacjach przedstawionej problematyki, to ogromne wyzwanie. Zakres zamierzenia, skomplikowane uwarunko­wania terenowe, wymogi proceduralne, konieczność uzyskiwania licznych uzgod­nień, w tym środowiskowych i kolejowych, a przede wszystkim konieczność pogodzenia często rozbieżnych interesów mieszkańców i właścicieli – to kluczowe wyzwania, z jakimi przyjdzie się zmierzyć, tworząc zupełnie nowy spójny system komunikacyjny.

/Maciej Lechniak
kierownik Referatu Gospodarki Przestrzennej UMiG Buk