Bukowski rynek: jednomyślna rekomendacja dla dalszych działań

Temat bukowskiego rynku – jak ma wyglądać i jakie powinien spełniać funkcje zdominował wspólne posiedzenie Komisji Budżetu i Oświaty oraz Komisji Rolnictwa, Ochrony Środowiska i Spraw Socjalnych Rady Miasta i Gminy Buk, która odbyła się 24 stycznia br. Podsumowane zostały przeprowadzone konsultacje społeczne wśród mieszkańców gminy w 2022 roku, a następnie radni przyjęli rekomendację w zakresie dalszych działań zmierzających do wykonania skutecznej rewitalizacji tej ważnej dla gminy przestrzeni miejskiej. Ponadto podczas komisji omówiono bieżące projekty uchwał.

Podsumowanie konsultacji społecznych

– Rok rozpoczynamy od tematu niezwykle istotnego dla gminy. Bukowski Rynek w życiu mieszkańców odgrywa niebagatelną rolę, a jego planowana zmiana stanowi niemałe wyzwanie, które będzie miało swoje reperkusje dla kolejnych pokoleń. W tej kadencji, ale też na pewno i w kolejnych, próbujemy rozstrzygnąć jak ta przestrzeń ma wyglądać. W tym celu, w roku ubiegłym odbyła się istotna debata, następnie przeprowadzone zostały warsztaty i konsultacje społeczne w tym zakresie. Niestety, ale frekwencja na otwartych warsztatach zorganizowanych dla mieszkańców nie była duża. Warsztaty były powtarzane, a później zakończone podsumowaniem, tak więc było kilka okazji do wzięcia udziału w tych spotkaniach. Dobrą decyzją był wybór inicjatywy pod nazwą: Centrum Otwarte w Poznaniu do przeprowadzenia tych działań, dzięki czemu specjaliści przyjrzeli się tej przestrzeni publicznej dość szeroko – w ujęciu postawionej diagnozy, pomysłów i oczekiwań, jak i też uwag oraz postulatów. My, mieszkańcy jak widzimy to miejsce w przestrzeni publicznej każdego dnia, to niektórych jego aspektów z przyzwyczajenia po prostu nie zauważamy. Przypomnijmy też, że w 2016 roku przedstawiona została koncepcja Rynku, która nie spotkała się z akceptacją radnych i mieszkańców – nie chciano dopuścić, aby Rynek został wręcz zabetonowany. Wtedy odstąpiono od jej realizacji, a teraz zostaje zaprezentowana ścieżka postępowania zupełnie nowa, w oparciu o szerokie konsultacje społeczne – mówił prowadzący obrady – Przewodniczący Komisji Budżetu i Oświaty Tomasz Plewa.

Zaproszeni goście – specjaliści: Andżelika Jabłońska i Jakub Głaz z Centrum Otwartego omówili wnioski z przeprowadzonych prac związanych z przygotowaniami do planowanego od dawna przekształcenia Rynku w żywą i przyjazną mieszkańcom przestrzeń. Radni przed posiedzeniem komisji otrzymali szczegółowe opracowanie dotyczące podsumowania działań przygotowawczych, wnioski z pierwszej publicznej debaty na temat planowanej odnowy tej przestrzeni oraz „Raport z warsztatu dla lokalnej społeczności na temat re-aranżacji Rynku w Buku wraz z jego otoczeniem” przygotowany przez profesor Dominikę Pazder z Politechniki Poznańskiej i dr Bartosza Kaźmierczaka z Politechniki Wrocławskiej oraz podsumowanie wraz z rekomendacjami pokonsultacyjnymi dotyczącymi planowanych przekształceń Rynku oraz jego sąsiedztwa.

Z materiałów wynika przede wszystkim to, że Rynek zarówno po przekształceniach doraźnych, jak i docelowych ma służyć jak najszerszemu przekrojowi społeczeństwa – od najmłodszych po seniorów. Na mapie miasta powinien stać się uniwersalnym, wielofunkcyjnym i wygodnym miejscem integracji oraz spotkań. Ma być zaprojektowany tak, by – z jednej strony – służył jako codzienna przestrzeń wypoczynku mieszkańców, a z drugiej – dzięki atrakcyjnej formie przyciągał turystów do zatrzymania się tu na dłużej. Wśród działań, które powinny być podjęte, w pierwszej kolejności, mieszkańcy wymieniali kwestie komunikacyjne dotyczące między innymi zmiany organizacji ruchu na Rynku i przylegających ulicach, montażu progów zwalniających czy uregulowania kwestii parkingowych, w zakresie których dominowały postulaty ograniczenia miejsc postojowych na Rynku oraz najwęższych ulicach sąsiednich, tak by przestały pełnić funkcje parkingu buforowego. Ponadto wymieniano potrzebę doraźnych napraw uszkodzonych nawierzchni chodników i ciągów pieszych na tym terenie oraz konieczność uzupełnienia płyty Rynku o małą architekturę (np. ławki, stoliki) i zieleń (np. ustawienie donic z niską zielenią, zawieszenie koszy z kwiatami na latarniach lub słupach). Uczestnicy konsultacji społecznych apelowali też o częstszą i skuteczniejszą opiekę policji nad Rynkiem ze względu na ryzykowne zachowania kierowców. Wskazywali też na to, że dużym problemem związanym z ożywieniem tej przestrzeni jest niemal całkowita nieobecność gastronomii. By przestrzeń Rynku przestała być postrzegana jako „martwa” należy też przygotować okazjonalne imprezy kulturalne, wystawy (np. poświęcone Bukowi, jego historii), ale również wydarzenia o charakterze handlowym czy hobbystycznym.

Więcej:
Rewitalizacja bukowskiego rynku zdaniem mieszkanców
Konsultacje społeczne w sprawie bukowskiego rynku

Wybór najkorzystniejszej koncepcji

Dalszym działaniem zmierzającym do przeprowadzenia skutecznej odbudowy tej przestrzeni miejskiej jest przygotowanie kompleksowego projektu architektonicznego rewitalizacji Rynku, a następnie jego realizacja. W tym celu radni musieli zdecydować, czy rekomendują kontynuowanie już rozpoczętych działań i w jakiej formule ma to nastąpić. Czy będzie to wyłonienie projektu w drodze przetargu – do takiego rozwiązania nie zachęcają specjaliści z Centrum Otwartego, bo z ich doświadczeń wynika, że tego typu rozwiązanie może zaowocować projektem niskiej jakości, gdyż głównym kryterium byłaby zapewne przede wszystkim cena. Najlepiej, aby projekt był wyłoniony na dwa sposoby: konkursu architektoniczno-urbanistycznego lub zlecenia w trybie zamówienia z wolnej ręki (warunkowo i tylko w uzasadnionym przypadku, zgodnie z prawem zamówień publicznych). Specjaliści rekomendują dwuetapowy konkurs architektoniczno-urbanistyczny, dzięki któremu następuje stopniowe dochodzenie do optymalnych rozwiązań, jest też możliwość szerszych konsultacji zagadnień z władzami miasta i mieszkańcami (spotkania konsultacyjne można przeprowadzać na obu etapach konkursu). Pierwszy etap jest otwarty, w którym każda pracownia może wziąć udział, spełniając określone kryteria formalne, a zadaniem uczestników konkursu jest przygotowanie broszury z syntetycznym opisem proponowanych rozwiązań, szkiców, rekomendacji, uwzględniając też przykłady z innych miast, zarówno polskich jak i zagranicznych. W rezultacie tego etapu wybranych zostanie przykładowo od czterech do sześciu zespołów, które przedstawią portfolio prezentujące prace autorstwa danej pracowni dotyczące przestrzeni publicznych. W drugim etapie finaliści przygotowują pełne zadanie konkursowe (konkretna koncepcja, która nie będzie jeszcze projektem wykonawczym), a zwycięzca otrzyma nagrodę pieniężną oraz zaproszenie do negocjacji w trybie zamówienia z wolnej ręki na wykonanie projektu. Zarówno w przypadku konkursu, jak i zlecenia konieczne jest uprzednie przygotowanie przez organizatorów konkursu precyzyjnego regulaminu, którego podstawą będą wytyczne wypracowane w ramach przeprowadzonych konsultacji społecznych. W tej procedurze sporą rolę do odegrania mieliby jurorzy tworzący komisję konkursową.

Zdaniem Przewodniczącego Komisji Budżetu i Oświaty Tomasza Plewy przedstawione propozycje są interesujące, choć procedura czasowa dość długa i kosztowna. Realizacja tych działań (po uzyskaniu projektu wykonawczego) będzie wymagała bardzo dużych nakładów finansowych, którymi gmina nie dysponuje – niezbędne będzie pozyskanie dofinansowania ze środków unijnych, bo inaczej nie ma mowy o wykonaniu tego zadania.

Burmistrz Paweł Adam powiedział, że właściwe było podjęcie otwartych konsultacji społecznych w szerokim zakresie i powierzenie tego zadania kompetentnym specjalistom. – Chciałbym podziękować Centrum Otwartemu za to, co w publicznych dyskusjach na temat Rynku udało się wypracować już do tej pory. Dziękuję też radnym i mieszkańcom za udział w konsultacjach dotyczących najważniejszej przestrzeni publicznej, z której na co dzień korzystamy. Dziś w godzinach przedpołudniowych, w dniu powszechnym, kiedy nie było żadnych wydarzeń w Sali Miejskiej, zwizytowałem Rynek i na parkingu buforowym naliczyłem 19 samochodów. Przy tej liczbie samochodów, nie wliczając w to jeszcze tych, które każdego dnia parkują na Rynku, brak parkingu byłby już niemałym problemem komunikacyjnym. Jak widać, podjęliśmy się już pierwszych działań rewitalizacyjnych, bo przestrzeń parkingowa w znacznym stopniu została zabezpieczona, choć docelowo planujemy, aby ruch samochodowy częściowo z Rynku wyprowadzić. W ramach działań podjętych „na teraz” realizujemy też prace, które są neutralne wobec przyszłej rewitalizacji. Jest to na przykład system monitoringu, który na czas budowy Rynku będzie można zdemontować, a później ponownie zamontować. Wróciliśmy też do tradycji spotkań świątecznych na Rynku, które cieszą się dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców. Pewne działania udaje się już podejmować, ale cały czas mamy ich niedosyt. Co do moich wizji i rekomendacji, to jak najbardziej przychylam się do propozycji konkursu w procedurze zamówień publicznych. Jak zostało już powiedziane chcemy, aby została wybrana najkorzystniejsza koncepcja projektu, która będzie zaakceptowana przez radnych i mieszkańców. Jako gmina, w pierwszej kolejności, planujemy zająć się analizą komunikacyjną, która jest niezbędna do podejmowania dalszych działań. Przewodniczący Komisji pytał też o budżet tak ważnej dla nas wszystkich inwestycji. Gmina nie jest w stanie zrealizować tego przedsięwzięcia bez środków zewnętrznych, liczymy szczególnie na fundusze unijne; najlepiej, aby było to dofinansowanie w wysokości minimum 60 procent. Teraz ten czas powinniśmy wykorzystać na kontynuowanie konsultacji nadal z mieszkańcami gminy, ale też z ekspertami, którzy mogliby przedstawić już konkretne propozycje, abyśmy mogli wybrać rozwiązanie, o którego dofinansowanie będziemy się ubiegać. Uważam, że jest to przestrzeń publiczna, która powinna wszystkich jednoczyć i musimy mieć stuprocentową pewność co do słuszności wspólnych działań.

Radni poparli kolejne działania

Radni przyznali, że słuszna była decyzja, że koncepcją rewitalizacji Rynku na zasadach konsultacji społecznych zajęło się Centrum Otwarte i wyszli z propozycją, aby kolejne działania były kontynuowane z ich udziałem. W trakcie dyskusji nad przedstawionymi materiałami dopytywali też o doświadczenia Centrum w zakresie procedury konkursowej i pozakonkursowej w tym zakresie. Rozmawiano również o przykładach rozwiązań pozytywnych i mniej udanych, tudzież podobnych do bukowskiego Rynku, takich jak rynek w Lwówku, Plac Kolegiacki czy Stary Rynek w Poznaniu czy rynek w Pyzdrach. Ponadto dyskutowano między innymi o możliwości wyciszenia ruchu na Rynku i w jego okolicach, strefie ograniczonego parkowania, lokalizacji przystanku autobusowego, na ile gmina mogłaby dofinansować remonty elewacji prywatnych kamienic w tej przestrzeni. Zgodnie stwierdzono, że dłużej już nie można czekać z rewitalizacją Rynku i etapowo należy podejmować działania w tym zakresie. Burmistrz zadeklarował, że po przygotowaniu niezbędnej dokumentacji będzie podejmować działania w celu pozyskania dofinansowania.

O głos w dyskusji został poproszony też Hubert Wejmann, regionalista, dyrektor Biblioteki i Kina Wielkopolanin. – Jesteśmy w dziejowym momencie dla gminy – kończymy pewien etap w postaci zamknięcia projektu Rynku z 2016 roku, a zaczynamy kolejny. Dobrze się stało, że tamten projekt nie został zrealizowany i teraz inicjujemy zadanie wieloletnie. Rozpoczynamy pewien proces i bardzo się cieszę, że Centrum Otwarte tak dobrze poprowadziło nas przez pierwsze działania, być może pójdą z nami dalej. Wszyscy dobrze wiemy jaka jest sytuacja z biblioteką, ale w przypadku Rynku ta sytuacja jest zupełnie inna, ponieważ jest na to dużo więcej czasu. Dobrze się stało, że konsultacje związane z Rynkiem zostały przeprowadzone tak szeroko i rozsądnie; po to, aby mądrze gospodarować tą przestrzenią, bez czynnika presji czasowej. To pozwoli wypracować najbardziej optymalne rozwiązanie – funkcjonalne dla wszystkich grup mieszkańców, ale także w kontekście budżetowym. Dziś mogę powiedzieć, że Buk już od kilku lat pojawia się na szlaku różnego rodzaju wycieczek, które przyjeżdżają do Poznania i okolic, trafił też do świadomości indywidualnych mieszkańców Poznania i okolic, którzy chętnie odwiedzają nasze miasto. Mówią, że Buk jest ładny i zadbany, ale też zwracają uwagę na fatalny rynek i brak regionalnego muzeum. Co do rewitalizacji Rynku, to bez wątpienia chcemy więcej zieleni, co jednoznacznie zostało powiedziane w trakcie konsultacji społecznych, ale tą zieleń możemy zaplanować też w innych przestrzeniach, nie tylko na Rynku. Warto przygotować spacerowy szlak, który połączy Stare Miasto z nieco oddalonym kościołem św. Krzyża. Pod względem ilości obiektów zabytkowych jesteśmy drugą gminą powiatu poznańskiego i dysponujemy ogromnym potencjałem w tym zakresie.

Jednak burmistrz nie podzielił opinii, że jest dużo czasu na rewitalizację Rynku. –Przygotowanie konkursowej procedury zamówień publicznych, wyłonienia laureata, a następnie wykonawcy dokumentacji projektowej, zajmie dużo czasu. Pod względem poszukiwania środków zewnętrznych już dawno jesteśmy daleko z tyłu – nowa unijna perspektywa za chwilę ruszy: pojawią się też możliwości nowych grantów i dofinansowań. Do specjalistów Otwartego Centrum kieruję pytanie, co na tym etapie gmina powinna przygotować, aby jak najszybciej podjąć kolejne działania.

– Aby dobrze przygotować warunki konkursowe trzeba mieć jak najwięcej dobrze opracowanych materiałów wyjściowych dotyczących zarówno infrastruktury podziemnej, istniejących przeszkód i kolizji, kwestii własnościowych, itp. Te materiały powinny być dostarczone jak najwcześniej, aby na ich podstawie opracować warunki konkursu, tak żeby projektanci wiedzieli co gdzie się znajduje w tej przestrzeni publicznej, co mogą wzruszyć, czego nie, a co jest w planach przewidzianych do ewentualnej zmiany – tu nie chodzi o dokładny produkt, który będzie dopiero opracowywany wspólnie jako zadanie wielobranżowe wraz z całym projektem. By starać się o dofinansowanie czy podejmować jakiekolwiek działania w tym zakresie gmina musi dysponować takim kompleksowym materiałem w postaci kompleksowego projektu architektonicznego rewaloryzacji Rynku – tłumaczył Jakub Głaz z Centrum Otwartego.

W rezultacie dyskusji radni jednomyślnie zarekomendowali dalsze działania zmierzające do przeprowadzenia skutecznej rewitalizacji tej przestrzeni miejskiej i byli zgodni co do tego, że Centrum Otwarte ma przygotować precyzyjny program uwzględniający wytyczne wypracowane w ramach przeprowadzonych konsultacji społecznych. Gmina w pierwszej kolejności ma się zająć przygotowaniem analizy komunikacyjnej i docelowymi rozwiązaniami dotyczącymi ruchu kołowego na tym obszarze oraz opracowaniem regulaminu konkursu korzystając z pomocy specjalistów.

Projekty uchwał

W dalszej części komisji radni zajęli się projektami uchwał. Rozpoczęli od trzech projektów uchwał planistycznych. Pierwsza z nich dotyczyła miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenów położonych w Kalwach, rejon ul. Brzozowej – etap B (w trakcie prac zaszła konieczność rozdzielenia projektu planu na poszczególne części). Zgodnie z procedurą planistyczną projekt został wyłożony do publicznego wglądu, w wyniku którego wpłynęło 19 uwag, z których 17 zostało uwzględnionych przez burmistrza. – Dzięki trwającej ofensywy planistycznej udało się wynegocjować z nowym właścicielem – inwestorem, że gminie przekaże on działkę na realizację usług sportowych. Mieszkańcy od dawna zabiegali o możliwość realizacji boiska sportowego albo Orlika na tym terenie, a w ten sposób udało się zadbać o te potrzeby. Inwestor deklaruje też budowę kanalizacji sanitarnej na terenie Kalw, przyłączając się do sieci w Niepruszewie – mówił burmistrz.

Drugi projekt uchwały dotyczył konieczności dokonania zmian i ponowienia procedury sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w Buku w rejonie ulicy Basztowej, ulicy św. Rocha i ulicy Sportowej. Poprawki, które należałoby wprowadzić zostały zaproponowane na wspólnym posiedzeniu Komisji Budżetu i Oświaty oraz Komisji Rolnictwa, Ochrony Środowiska i Spraw Socjalnych w dn. 18.10.2022 r.

Ostatni projekt uchwały w zakresie planistycznej dotyczył przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego terenu położonego w Buku, w rejonie ulic Józefa Grobelnego i Franciszka Górczaka. Potrzeba opracowania nowego kompleksowego planu miejscowego dla przedmiotowego obszaru wynika również z wniosku mieszkańców ulic Górczaka i Grobelnego, który został złożony do burmistrza z prośbą o opracowanie nowego planu dla tego terenu, ponieważ ich zdaniem obecny plan ogranicza możliwość zabudowy i zagospodarowania terenu. Wszystkie trzy projekty uchwał planistycznych pozytywnie zostały zaopiniowane przez radnych.

Następnie zastępca burmistrza MiG Buk Agnieszka Słaby omówiła dwa projekty uchwał związanych z programem rządowym „Posiłek w szkole i w domu” na lata 2019-2023, które realizowane są przez Ośrodek Pomocy Społecznej. Pierwszy dotyczył określenia zasad zwrotu wydatków w zakresie dożywiania w formie posiłku albo świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych dla osób objętych tym programem. Drugi projekt był związany z podwyższeniem kryterium dochodowego uprawniającego do przyznania nieodpłatnej pomocy w tym zakresie – jeżeli dochód nie przekracza 200 procent kryterium dochodowego. Projekty zostały pozytywnie zaopiniowane przez radnych, podobnie jak projekt uchwały dotyczący Programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobieganiu bezdomności zwierząt na terenie Miasta i Gminy Buk na rok 2023.

Kolejne dwa projekty uchwał dotyczyły określenia górnych stawek opłat za usługi opróżnienia zbiorników bezodpływowych lub osadników w instalacjach przydomowych oczyszczalni ścieków i transportu nieczystości ciekłych od właścicieli nieruchomości na terenie Miasta i Gminy Buk oraz częstotliwości ich opróżniania. W trakcie dyskusji pojawiło się wiele pytań dotyczących między innymi wzrostu maksymalnego poziomu opłat czy częstotliwości opróżniania szamb i osadników. Burmistrz poinformował, że jest ogromny problem ściekowy w gminie; też dlatego, że żadna oczyszczalnia na terenie gminy nie jest przystosowana do odbioru osadów. – Zgodnie ze zmianami prawnymi wszystkie ścieki odebrane w gminie Buk muszą trafić do oczyszczalni na naszym terenie i nie można ich wywozić do innej aglomeracji. Dlatego przyspieszamy nasze działania, w kolejnym naborze będziemy ubiegać się o dofinansowanie na oczyszczalnię ścieków w Niepruszewie. Też została podjęta decyzja, że ZGK musi podjąć kolejne wyzwanie związane z koniecznością rozbudowy oczyszczalni ścieków w Wielkiej Wsi, a że nie ma na to środków, to niezbędne będzie wsparcie w formie pożyczki z funduszy środowiskowych. Zdecydowano, że w/w dwa projekty uchwał wymagają doprecyzowania i dopiero w późniejszym czasie trafią pod obrady komisji.

Zmiany w uchwale budżetowej

Propozycje zmian w uchwale budżetowej MiG Buk na 2023 rok oraz w Wieloletniej Prognozie Finansowej Miasta i Gminy Buk na lata 2023-2039 szczegółowo przedstawiła Skarbnik MiG Buk Aleksandra Szajek. Poprawki dotyczyły zwiększenia dochodu budżetu gminy, które wynikają między innymi z otrzymanych środków: na rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 czy z wielkopolskiego urzędu marszałkowskiego z przeznaczeniem na budowę zintegrowanego węzła przesiadkowego w Buku. Potrzeba zwiększenia wydatków wynika z kontynuowanych zadań inwestycyjnych, takich jak na przykład projekt sieci kanalizacji sanitarnej wraz z infrastrukturą w Kalwach, przebudowa ulicy Ogrodowej w Wielkiej Wsi czy przygotowanie dokumentacji projektowej dla zaplanowanych inwestycji, takich jak na przykład budowa drogi w Dobieżynie/Michalin (od drogi powiatowej), ulicy Lubrańskiego w Wielkiej Wsi, ulicy Szkolnej i Żytniej w Niepruszewie, budowa zintegrowanego układu komunikacyjnego Dobieżyn Północ. Zwiększenie wydatków gminy potrzebne jest między innymi na zakup działki w Wielkiej Wsi z przeznaczeniem pod plac zabaw przy ulicy Folwarcznej, rozbudowę z przebudową zespołu budynków szkolnych w Niepruszewie, przebudowę i adaptację pomieszczeń Bukowianki na potrzeby utworzenia Centrum Integracji Międzypokoleniowej, dostawę i montaż lamp solarnych hybrydowych w Szewcach, modernizację oświetlenia w Parku Sokoła, budowę wiat w Otuszu czy przebudowę wewnętrznej instalacji oświetleniowej w hali sportowej OSiR.

W ostatnim punkcie komisji radni przedstawili bieżące sprawy, które zostały omówione.